آمبولانس‌ها بخش جدایی‌ناپذیری از خدمات فوریت‌های پزشکی هستند؛ که در خط مقدم این جبهه فعالیت می‌کنند. آمبولانس‌ها به تجهیزات پزشکی خاصی مجهز هستند که برای انواع آمبولانس تعبیه شده است. اولویت تجهیز آمبولانس بر رساندن بیمار تا نزدیک‌ترین مراکز درمانی یا جا‌به‌جایی بین دو مرکز درمانی با فوریت‌های پزشکی متفاوت است.
آمبولانس‌ها انواع مختلفی دارند و تجهیز آن‌ها بر اساس یکی از تیپ‌های A تا C تجهیز آمبولانس صورت می‌گیرد. هر کدام از انواع آمبولانس برای رفع نیازهای خاصی طراحی شده است. آمبولانس‌ها اطمینان حاصل می‌کنند؛ که بر‌اساس شدت وخامت وضعیت بیماران، بهترین سطح از مراقبت‌های پزشکی را ارائه دهند.
به‌این منظور چک‌لیست‌های متفاوتی از تجهیز آمبولانس وجود دارند؛ که در عنوان تجهیز آمبولانس به انواع آن اشاره کردیم. در این عنوان به معرفی انواع آمبولانس می‌پردازیم و نقش‌ها و قابلیت‌های هر‌کدام از آن‌ها را بر اساس رفع نیاز بیماران معرفی می‌کنیم.
انواع آمبولانس
برای معرفی انواع آمبولانس می‌توانیم آنان را بر اساس کارایی و عملکرد، به سه دسته‌ی کلی تقسیم کنیم. این سه دسته عبارت‌اند از: آمبولانس زمینی، آمبولانس هوایی و آمبولانس دریایی. در این میان مهم‌ترین و پرکاربردترین نوع آمبولانس، آمبولانس زمینی است.
آمبولانس زمینی
برای معرفی انواع آمبولانس می‌توانیم آنان را بر اساس کارایی و عملکرد، به سه دسته‌ی کلی تقسیم کنیم. این سه دسته عبارت‌اند از: آمبولانس زمینی، آمبولانس هوایی و آمبولانس دریایی. در این میان مهم‌ترین و پرکاربردترین انواع آمبولانس، آمبولانس زمینی است.
انواع آمبولانس زمینی
این وسیله نقلیه مجهز به تجهیزات پزشکی به همراه پرسنل آموزش دیده هستند. به کمک آمبولانس زمینی، بیماران یا مصدومان به نزدیک‌ترین مراکز درمانی منتقل می‌شوند؛ تا تحت مراقبت و درمان بیشتری قرار گیرند.
از بین انواع آمبولانس، آمبولانس زمینی در اصل یک واحد مراقبت ویژه سیار است. این ون آمبولانس برای انتقال بیمارانی طراحی شده است که به فوریت‌های پزشکی نیاز دارند؛ اما از بیمارستان یا سایر مراکز درمانی دور هستند. یا در مواردی برای جا‌به‌جایی بیمارانی استفاده می‌شود؛ که به انتقال از یک مرکز درمانی مثل بیمارستان عمومی به مرکز درمانی تخصصی مثل بیمارستان قلب، نیاز دارند.
ویژگی‌های آمبولانس‌های زمینی
در‌واقع نقش اصلی آمبولانس زمینی، کاهش میزان مرگ و میر ناشی از عدم دسترسی به فوریت‌های پزشکی است. هر یک از آمبولانس‌های زمینی، شامل سه بخش کلیدی است: تکنسین، تجهیزات و سیستم‌های ارتباطی.
تکنسین فوریت‌های پزشکی قبل از انتقال بیمار، وظیفه ارزیابی اولیه و تثبیت وضعیت جسمانی او را بر عهده دارد. تکنسین‌ها برای این کار تحت آموزش مباحث بسیار زیادی قرار گرفتند تا بتوانند از آسیب‌های جزئی گرفته تا شرایط وخیم را مدیریت کنند.
از سوی دیگر هر یک از انواع آمبولانس به تجهیزات و لوازم پزشکی مانند شوک الکتریکی یا دفیبریلاتور، مخازن اکسیژن، برانکارد، آتل و انواع دارو و مواردی از این قبیل مجهز هستند. این ابزار به تکنسین‌ها کمک می‌کنند؛ تا اقدامات حیاتی را در مسیر بیمارستان انجام دهند.
انواع آمبولانس‌های امروزی، به سیستم‌های ارتباطی پیشرفتهای مجهز هستند؛ که امکان ارتباط سریع بین آمبولانس و بیمارستان را فراهم می‌کنند. این موضوع موجب انتقال اطلاعات حیاتی بیمار به بیمارستان می‌شود تا در بدو ورود، مراقبت‌ها و اقدامات لازم با سرعت بالایی انجام شوند. هم‌چنین پیش از رسیدن بیمار به بیمارستان یا اورژانسِ بیمارستان تخصصی، کلیه‌ی اقدامات و تجهیزات زیرساخت برای بیمار آماده‌سازی می‌شود. در ادامه به معرفی انواع آمبولانس زمینی می‌پردازیم.
انواع آمبولانس زمینی
در معرفی آمبولانس‌های زمینی، می‌توانیم آنان را بر اساس کاربردهای مختلفی دسته‌بندی کنیم. هر تیپ از انواع آمبولانس برای هدف خاصی طراحی و تجهیز می‌شود؛ تا بتواند بهترین خدمات را در اختیار افرادی که به آن نیاز دارند، برساند.
این موضوع باعث می‌شود تا آمبولانس زمینی با امکانات و فناوری‌های خاصی تجهیز شوند؛ و کیفیت خدمات دریافتی بیماران افزایش یابد. در ادامه به معرفی انواع آمبولانس زمینی خواهیم پرداخت.
آمبولانس مراقبت
هنگام صحبت درباره انواع آمبولانس زمینی، دسته‌بندی “آمبولانس مراقبتی” از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. آمبولانس مراقبت که به “آمبولانس ICU” نیز شناخته می‌شود، برای جا‌به‌جایی بیمارانی است که در وضعیت وخیمی هستند. بیمارانی که باید هرچه سریع‌تر به مراقب‌های پزشکی پیشرفته دست یابند.
آمبولانس مراقبتی یک واحد ویژه سیار است که برای بیمارانی که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارند؛ طراحی شده است. این آمبولانس‌ها دارای تکنسین‌ها و پرستاران بسیار مجربی هستند؛ که قادر به انجام اقدامات فوری و حیاتی قبل از رسیدن به بیمارستان یا اورژانس را انجام دهند.
آمبولانس مراقبتی به تجهیزات بسیار پیشرفتهای مجهز است. علاوه‌بر امکاناتی مانند دستگاه شوک و سایر تجهیزات مراقبت از بیمار، به دستگاه‌های نظارت بر علائم حیاتی بیمار نیز مجهز هستند. لذا در صورت وخیم‌تر شدن حال بیمار، پرستار از این موضوع مطلع می‌شود؛ و می‌تواند سریعا اقدامات لازم انجام دهد.
از سوی دیگر آمبولانس مراقبتی، به‌گونه‌ای طراحی شده تا بیمار، همراه و پرسنل از راحتی و ایمنی بالایی برخوردار شوند. هم‌چنین پرسنل آمبولانس مراقبت، بسیار مجرب و کارآزموده هستند؛ و تضمین می‌کنند که بیمار از بالاترین سطح مراقبت در خارج از بیمارستان برخوردار باشد.
آمبولانس ICU، انقلابی در مراقبت‌های پزشکی اورژانسی ایجاد کرده است. این سری ساخت از انواع آمبولانس به‌ویژه در مناطقی که دسترسی به مراقبت‌های فوریِ پزشکی محدود است؛ آمبولانس‌های مراقبتی با ارائه خدمات پزشکی پیشرفته در محل حادثه و مسیر بیمارستان، میزان مرگ و میر ناشی از حملات قلبی، سکته مغزی و تصادفات را به میزان قابل‌توجهی کاهش داده‌اند.
آمبولانس استقرار
اگر شما هم به ورزشگاه فوتبال رفته باشید، قطعا یک آمبولانس در گوشه زمین مشاهده کرده‌اید. در رویدادهای ورزشی همواره آسیب‌هایی رخ می‌دهد و این سری ساخت از انواع آمبولانس مسئول رسیدگی به مصدومیت ورزشکاران هستند.
نام این سری ساخت از انواع آمبولانس، “آمبولانس استقرار” است. بهطور خلاصه آمبولانس استقرار، آمبولانسی است که در اماکن خاص مستقر می‌شود تا اقدامات و خدمات پزشکی در محل را به افراد حاضر در آن محل ارائه دهد. وجود آمبولانس استقرار در این اماکن، باعث می‌شود تا در صورت بروز سانحه، بیمار به‌صورت سرپایی مداوا شده یا در صورت لزوم به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل شود.
آمبولانس استقرار، اغلب در مناطق پرجمعیت، حادثه‌خیز و امنیتی مستقر می‌شود. کارخانه‌جات بزرگ، رویدادهای ورزشی، مراکز تجاری و مواردی از این قبیل بیشتر محل استقرار این تیپ از انواع آمبولانس هستند. در هر مکانی که افراد زیادی حضور دارند؛ وجود یک آمبولانس استقرار بسیار ضروری است.
این اماکن می‌توانند نمایشگاه، کنسرت موسیقی، رویدادهای فرهنگی هنری و موارد بسیار دیگری باشند که بستر حوادث گوناگون است. اهمیت آمبولانس استقرار به این دلیل است که در صورت بروز سانحه، بتوان سریعا مراقبت‌های پزشکی را در اختیار فرد سانحه دیده قرار‌داد. این همان ویژگی است که این آمبولانس را به یکی از حیاتی‌ترین تیپ‌های انواع آمبولانس تبدیل می‌کند.
در سال‌های اخیر مرگ و میرهایی در بعضی اماکن، کارخانه‌جات صنعتی، معادن و غیره رخ داد؛ که در صورت وجود آمبولانس استقرار، امکان نجات مصدوم و بیمار افزایش می‌یافت. آمبولانس استقرار مانند انواع آمبولانس مراقبت نیز به تجهیزات پیشرفته پزشکی مجهز است؛ تا برای هر نوع پیش‌آمد احتمالی، آمادگی لازم را داشته باشد.
آمبولانس نوزاد
یکی‌دیگر از انواع آمبولانس زمینی، آمبولانس نوزاد است. این نوع آمبولانس به تجهیزات پیشرفته و مخصوصی مجهز است؛ که وظیفه مراقبت و انتقال نوزادان به مراکز درمانی را بر‌عهده دارند. بر‌خلاف آمبولانس‌های معمولی، آمبولانس نوزاد برای مراقبت و رفع نیازهای خاص نوزادان طراحی و تجهیز شده است.
یکی از این تجهیزات انکوباتور است؛ که با حفظ درجه حرارت و رطوبت، یک محیط کنترل‌شده برای نوزادان نارس یا بد‌حال فراهم می‌کند. کلیه اقداماتی که در این تیپ آمبولانس انجام می‌شود؛ آن را به یکی از پرکاربردترین و حیاتی‌ترین سری ساخت‌های انواع آمبولانس تبدیل می‌کند.
از‌طرفی یکی از مشکلات رایج در بین نوزادان تنگی نفس است. به‌همین منظور از دستگاه ونتیلاتور برای اطمینان از اکسیژنرسانی به نوزاد استفاده می‌شود. از طرف دیگر امکانات آمبولانس نوزاد می‌توان به سیستم‌های مانیتورینگ برای نمایش علائم حیاتی نوزاد، تخت‌های ویژه حملونقل نوزاد و حضور متخصص اطفال اشاره داشت.
عملکرد آمبولانس نوزاد فراتر از دیگر انواع آمبولانس‌هاست. چرا‌که پیچیدگی و حساسیت بیماری در نوزادان بیشتر است؛ و این تیپ آمبولانس، باید به تجهیزات پیشرفته مجهز باشد و از پرسنل متخصص همین زمینه برای هدایت آن استفاده کرد.
آمبولانس VIP
“آمبولانس VIP” نشان‌دهنده اوج مراقبت‌های پزشکی، امکانات پیشرفته، رفاه و راحتی است. این آمبولانس با “آمبولانس ICU” تفاوت چندانی ندارد، با این تفاوت که یکی از تجهیزترین انواع آمبولانس از نظر امکانات رفاهی نیز محسوب می‌شود. اما در “آمبولانس وی آی پی”، اغلب از ماهرترین و مجرب‌ترین متخصصان، با سابقه‌کاری بالا استفاده می‌شود.
یکی‌دیگر از تفاوت‌های این آمبولانس با آمبولانس معمولی تعرفه و هزینه آن است. آمبولانس معمولی یا 115، دولتی بوده و هزینه آن رایگان است. اما آمبولانس VIP در اختیار مراکز خصوصی بوده و بابت خدماتی که این تیپ از انواع آمبولانس ارائه می‌کند، مبلغ قابل‌توجهی را دریافت می‌کنند.
آمبولانس وی آی پی به امکانات رفاهی برای بیماران و همراهان آنان نیز مجهز است. از این سری ساخت از انواع آمبولانس بیشتر برای جا‌به‌جایی افراد و شخصیت‌های خاص استفاده می‌شود. پرسنل آمبولانس‌های VIP اغلب به زبان انگلیسی برای برقراری ارتباط با بیماران غیر‌فارسی زبان مسلط هستند.
برخی از هتل‌ها، سفارت‌خانه‌ها، امکان دولتی مهم و مواردی از این قبیل، اغلب از این سری ساخت از انواع آمبولانس استفاده می‌کنند.
آمبولانس حمل جنازه (آمبولانس متوفی‌بر)
همانطور که از اسم این سری ساخت از انواع آمبولانس مشخص است؛ از این وسیله نقلیه برای جا‌به‌جایی جسد استفاده می‌شود. در کشور ما احترام به شخص متوفی، از دیرباز یک سنت بوده است. به‌همین منظور برای انتقال جسد به اماکن مختلف، با‌نهایت احترام و تشریفات از آمبولانس حمل جسد استفاده می‌شود.
این مدل از انواع آمبولانس، مجهز به یخچال است؛ تا در صورت نیاز به جا‌به‌جایی زیاد، جسد بو نگیرد. از سوی دیگر در برخی موارد، جسد به‌دلیل اینکه ناقل یک بیماری خطرناک است؛ نیازمند یک محیط قرنطینه شده برای انتقال است. به‌همین منظور در چنین مواقعی نیز از آمبولانس حمل جنازه استفاده می‌کنند.
متاسفانه این سری ساخت از انواع آمبولانس در ایران با نام نعش کش معروف است که توصیه می‌شود برای احترام به شخص متوفی و فصاحت و شیوایی کلام از عناوینی که در این بخش برای آن استفاده شده؛ استفاده کنید.
آمبولانس دریایی
“آمبولانس دریایی” دسته‌بندی دیگری از انواع آمبولانس است که شامل قایق‌هایی است که برای حرکت در آب‌های دریای آزاد طراحی شده‌اند. آن‌ها به‌عنوان واحدهای مراقبت ویژه سیار عمل می‌کنند؛ که برای رسیدگی به طیف وسیعی از فوریت‌های پزشکی، از آسیب‌های جزئی تا شرایط مخاطره‌آمیز برای زندگی افراد، مجهز هستند.
آمبولانس دریایی تحت نظارت سازمان‌های امداد و نجات دریایی فعالیت می‌کنند؛ و با گارد ساحلی، نیروی دریایی و خدمات فوریت‌های پزشکی کار می‌کنند. این هماهنگی برای این است؛ تا اطمینان حاصل کنند که هر‌کسی که در دریا دچار مشکل شده است، بدون توجه به مکان، مراقبت‌های مورد‌نیاز خود را دریافت می‌کند.
یکی از حیاتی‌ترین دسته‌بندی‌ها از انواع آمبولانس به آمبولانس دریایی تعلق می‌گیرد چرا که وظیفه رسیدگی به جان افراد در یکی از سخت‌ترین محیط‌های ممکن یعنی آب‌های آزاد را دارند.
ویژگی‌های آمبولانس دریایی
طراحی آمبولانس دریایی، ترکیبی از مهندسی دریایی و علوم‌پزشکی است. در داخل این سری ساخت از انواع آمبولانس، همه نوع تجهیزاتی وجود دارد. از لوازم کمک‌های اولیه گرفته تا تجهیزات پزشکی پیچیده در آن یافت می‌شود. لوازم و تجهیزاتی که امکان مراقبت جامع از بیمار در دریا را فراهم می کند.
تجهیزات ارتباطی با تکنولوژی بالا در این سری ساخت از انواع آمبولانس، باعث می‌شوند تا آمبولانس‌های دریایی اطلاعات حیاتی را به مراکز درمانی مستقر در ساحل منتقل کنند؛ و هماهنگی و تصمیم‌گیری را تسهیل کنند.
یکی‌دیگر از کاربردهای آمبولانس‌های دریایی، عملیات جستجو‌و‌نجات یا – Search & Rescue – است. در‌صورت بروز سوانح دریایی، آمبولانس‌های دریایی مجهز به پیشرفته‌ترین سیستم‌های ناوبری و مسیریابی، رادار و دستگاه‌های ایمنی، می‌توانند با خیال راحت در هر شرایط آب‌و‌هوایی به کار خود ادامه داده و در عملیات جستجو‌و‌نجات کمک کنند.
از آمبولانس دریایی در شرایط مختلفی از درمان، صدمات ناشی از حوادث دریایی گرفته تا تخلیه افراد از سکوهای‌دریایی یا جزایر دورافتاده، استفاده می‌شود. آمبولانس دریایی نقش مهمی در نجات افراد از کشتی‌های غرق شده، سوانح رخ داده در سکوهای نفتی و مواردی از این قبیل ایفا می‌کند. چنین عملکردی آن را به یکی از پرکاربردترین انواع آمبولانس تبدیل می‌کند.
آمبولانس دریایی چیزی بیش از یک کشتی یا قایق معمولی است. این آمبولانس بخش مهمی از سیستم واکنش اضطراری بوده و صرف‌نظر از اینکه شخص چه‌قدر دور از دسترس است، تضمین می‌کند که هیچ‌کس در دریا بدون کمک باقی نمی‌ماند.
هرچه‌قدر که فعالیت‌های دریایی به تکامل خود ادامه می‌دهند؛ نقش آمبولانس‌های دریایی نیز پررنگ‌تر از پیش می‌شود؛ و ضرورت این سری ساخت از انواع آمبولانس در حفاظت از زندگی انسان در آب‌ها بیشتر می‌شود.
آمبولانس هوایی
“آمبولانس هوایی”، هلی‌کوپترهایی هستند که برای انتقال افرادی که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند استفاده می‌شود. این سری ساخت از انواع آمبولانس در رسیدگی به طیف وسیعی از شرایط اضطراری، از حوادث حاد قلبی و بحران‌های عصبی گرفته تا آسیب‌های شدیدِ ناشی از حوادث، بسیار ماهر و مجرب هستند.
این مدل از انواع آمبولانس، توانایی عبور از مسیرهای صعب‌العبور و رسیدن به مناطقی را دارد که برای وسایل نقلیه معمولی – حتی وسایل نقلیه آفرودی – غیرقابل دسترسی هستند. آمبولانس‌های هوایی، اطمینان حاصل می‌کنند که بیماران در مناطق دورافتاده‌ای که هیچ وسیله‌ی نقلیه‌ای توان حضور در آن مناطق را ندارد؛ می‌توانند کمک‌های پزشکی دریافت کنند.
ویژگی‌های آمبولانس هوایی
آمبولانس هوایی در بین انواع آمبولانس به مجموعه‌ای جامع از ابزار و لوازم پزشکی بوده؛ و قادر به مدیریت انواع شرایط بحرانی مجهز هستند. ابزار و امکاناتی مانند ونتیلاتورها برای مشکلات تنفسی، دفیبریلاتورها برای درمان مشکلات قلبی و طیف وسیعی از داروهایی که برای تثبیت بیماران، قبل از رسیدن به بیمارستان مورد‌نیاز هستند.
در این مدل از انواع آمبولانس یک تیم پزشکی ماهر و مجرب مستقر است. آن‌ها وظیفه انجام مراقبت‌هایی با کیفیت بالا را در طول مرحله حملونقل را دارند. اغلب آن‌ها موظف به انجام اقدامات نجات جان در مسیر رسیدن به نزدیک‌ترین مرکز پزشکی هستند.
در شرایط بحرانی، زمان‌بندی بسیار مهم است. آمبولانس هوایی در مقابل دیگر انواع آمبولانس، بهطور قابل‌توجهی زمان مورد‌نیاز برای انتقال بیماران به یک مرکز مراقبت‌های پزشکی را کاهش می‌دهد. این موضوع به‌ویژه در مواقعی که حادثه در مناطق روستایی صعب‌العبور یا ترافیک سنگین است، بیشتر از همیشه به‌چشم می‌آید.
آمبولانس هوایی با تسهیل دسترسی سریع‌تر به امکانات پزشکی، احتمال بهبودی را افزایش می‌دهد. شروع به‌موقع فرایند درمان در بسیاری از اورژانس‌های پزشکی، امری بسیار مهم است و آمبولانس هوایی با کاهش زمان حملونقل، این امکان را فراهم می‌کند.
ظهور خدمات آمبولانس هوایی، نقطه عطفی در تکامل مراقبت‌های پزشکی اورژانسی است. آمبولانس هوایی سطحی از خدمات را ارائه می‌کند، که با وجود دیگر انواع آمبولانس دست‌یافتنی نبود و نیست. این مدل از انواع آمبولانس، راه را برای شرایط اضطراری هموار‌تر کرده و به بهبود بیماران و در نهایت نجات جان افراد بی‌شماری، کمک می‌کند.
یکی از موارد قابل‌توجه، طراحی و ساخت باندهای فرود هلی‌کوپتر در تعدادی از مراکز درمانی جدید و مجهز، در سراسر ایران است. این موضوع نوید استفاده از این سری ساخت از انواع آمبولانس را برای جا‌به‌جایی بیماران و استفاده از هلی‌کوپتر برای جا‌به‌جایی هرچه سریع‌تر پزشکان در مواقع بحرانی و لزوم است.
چرا وجود انواع آمبولانس ضروری است؟
هنگام بروز حادثه و سوانح گوناگون، ممکن است جان افراد زیادی به خطر بیفتد. از سوی دیگر برخی افراد به دلیل داشتن بیماری‌های مختلف، ممکن است به صورت ناگهانی به مراقبت‌های پزشکی نیاز پیدا کنند.
در نتیجه برای رسیدگی به هر یک از بیماران واقع در لوکیشن‌ها و شرایط مختلف اضطراری، نیازمند وسایل نقلیه‌ای هستیم که بهطور همزمان بتوانند به نبرد با شرایط محیطی مختلف بپردازند.
از همین رو وجود انواع آمبولانس، برای نیازهای مختلف ضروری است. تفاوتی نمی‌کند که حادثه در یک خیابان شلوغ رخ داده، یا یک کارخانه یا یک رویداد ورزشی؛ آمبولانس‌های مراقبتی، آمبولانس استقرار، آمبولانس دریایی، آمبولانس هوایی و هر سری‌ساخت دیگری از آمبولانس‌ها ساخته شده‌اند؛ تا در شرایط بحرانی برای نجات جان افراد بشتابند.
